تلنگرهای تلخ مهاجرتی

شفاآنلاین>سلامت>گزارش جدید رصدخانه مهاجرت ایران،   آمار های تلخی در خود دارد . آخرین اطلاعات جمع‌آوری‌شده در سالنامه مهاجرتی ایران 1401  که در سایت رصدخانه مهاجرتی ایران رونمایی شد، نشان می‌دهد جمعیت ایرانیان در 20کشور دنیا، با بیشترین جمعیت، حدود دومیلیون نفر تخمین زده می‌شود و کشورهای آمریکا، کانادا، آلمان، ترکیه و انگلستان مهم‌ترین مقصدهای مهاجرتی ایرانیان است.

به گزارش شفاآنلاین: براساس آخرین آمار مهاجران ایرانی که ثبت‌شده، ۶۵هزار نفر در سال است که رکورد تازه‌ای است که احتمالا این آمار ظرف سال آینده و با ثبت خروجی‌های تازه، افزایش خواهد یافت. همچنین  براساس پیمایشی که در  رصدخانه مهاجرت ایران انجام شده، ۴۲ درصد از مدیران میانی و کار آفرینان  برنامه قطعی برای مهاجرت دارند.

 براساس پیمایشی که در رصدخانه مهاجرت ایران انجام شده، 42 درصد از مدیران میانی برنامه قطعی برای مهاجرت دارند. این آمار در شرایطی است که در سال 2020 رتبه مهاجر‌فرستی و مهاجر‌پذیری ایرانیان در میان کشورهای دنیا به‌ترتیب 54 و 23 بوده. علاوه‌بر‌این، رتبه ایران در پذیرش و ارسال مهاجر به جهان در چارک اول قرار دارد و رتبه دانشجو‌پذیری و دانشجو‌فرستی کشور تقریباً برابر است.«فراق فرزند، از دست دادن انسجام خانواده و در نگاه اقتصاد اجتماعی، از دست دادن امکان ارزآوری اولین لایه‌هایی است که در پی قطع امکان دورکاری نیروی انسانی ایرانی در شرکت‌های خارجی حاصل شده».

«بهرام صلواتی»، مدیر رصدخانه مهاجرت در مراسم رونمایی از سالنامه مهاجرت سال 1401 ایران، با بیان این موضوع، نداشتن زیرساخت برای استفاده از نیروی انسانی سیال و فیلترینگ را علت این چالش بزرگ بیان کرد.صلواتی در پاسخ به دیجیاتو مبنی بر این که ظرفیت‌های دورکاری چقدر در جریان مهاجرت مورد توجه است؟ گفت: «زیرساخت‌های توسعه دورکاری مورد‌توجه قرار نگرفت و حالا با مهاجرت نیروی انسانی مواجه هستیم که پیش از این برای کسب درآمد بهتر،  ایران با شرکت‌های خارجی همکاری می‌کرد. از دست دادن نیروی کار صرفاً با مهاجرت فیزیکی و نقل مکان افراد به کشورهای دیگر شکل نمی‌گیرد. طی سال‌های گذشته بخش قابل‌توجهی از نیروی کار به‌شکل دورکاری با شرکت‌های بزرگ همکاری می‌کردند. این موضوع حاصل مشکلات مالی و معیشتی قابل‌توجه در ایران هم بود. افزایش نرخ ارز و بحران تورم به این مشکل دامن زدند.» صلواتی در پاسخ به این پرسش دیجیاتو با اشاره به این که روند دورکاری قبلا منجر به این می‌شد که افراد کشور را ترک نکنند و در کنار خانواده خود باقی بمانند، با انتقاد از وضعیت دسترسی به اینترنت، گفت: «حالا این امکان هم به‌شکل قابل‌توجهی از دست رفته است.» او با اشاره به شواهد گزارش‌های قبلی درباره مهاجرت پزشکان و پرستاران گفت: «حالا هشدار جدی درباره روند دورکاری داده شده است. فیلترینگ صرفاً کسب‌و‌کارهای داخلی را دچار چالش نمی‌کند. پیش از این امکان داشت که کسب‌وکارهای داخلی حتی از نیروی کار خارج از کشور هم استفاده کنند. اما حالا حتی این امکان هم از دست رفته است.»به گفته صلواتی با از دست رفتن زیرساخت‌های تله-ورکینگ، رقابت‌هایی که پیش از این در جذب نیروی انسانی هم وجود داشت، از دست می‌رود.مدیر رصدخانه مهاجرت ایران با اشاره به اهمیت توجه به سیالیت نیروی انسانی، گفت: «سیال بودن نیروی انسانی پدیده خاص ایران نیست. این امکان برای همه دنیا وجود دارد. این در‌حالی است که زیرساخت‌ها را ایجاد نمی‌کنیم و افراد مجبور می‌شوند که از کشور مهاجرت کنند.» صلواتی  همچنین با اشاره به روند مهاجرتی درباره   کاهش  نیروی کار متخصص  در کشور به ویژه در بخش فناوری  هشدار جدی می دهد .

صلواتی عوامل کلان اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ناامیدی اجتماعی را از دلایل اصلی مهاجرت دانشجویان بیان کرد وضمن انتقاد به رفتارهایی مانند  موضوع آزاد سازی مدرک تحصیلی  افزود: «سن مهاجرت در حال کاهش است و اکنون خانواده‌ها، فرزندان را به خارج می‌فرستند تا آن ها به فرزندان خود ملحق شوند.»

براساس این گزارش، شاخص مهاجرفرستی ایران (براساس جمعیت ایرانیان ساکن خارج از کشور در سال2020) 54 از 232، شاخص مهاجرپذیری ایران 23 از 232، شاخص دانشجوفرستی ایران 17 از 214، شاخص جریان بالقوه مهاجرت جوانان (بین سال‌های 2015 تا 2017) و شاخص فرارمغزها (در سال 2022) 106 از 177 است. در توضیح این موضوع آمده: در سال2020 رتبه مهاجرفرستی و مهاجرپذیری ایرانیان در میان کشورهای دنیا به‌ترتیب 54 و 23 بوده است. در‌حالی‌که رتبه ایران در پذیرش و ارسال مهاجر به جهان در چارک اول قرار دارد و رتبه دانشجوپذیری و دانشجوفرستی کشور نیز تقریبا برابر است، اما در شاخص‌هایی مثل رقابت‌پذیری برای استعدادها و فرارمغزها، در رتبه‌های پایین قرار گرفته است. این مسئله به‌نوعی بیانگر کیفیت مهاجران ورودی و خروجی کشور است که نشان می‌دهد به‌دلیل نبود امکان رقابت بر سر استعدادها، مهاجران خروجی کشور کیفیت بالاتری از مهاجران ورودی به کشور دارند. در جدول مربوط به کشورهای برتر در شاخص‌جهانی رقابت‌پذیری برای استعدادها در سال 2022، جایگاه ایران در مقایسه با سال‌گذشته با سقوط 12پله‌ای همراه شده و از رتبه 100 به رتبه 112 تغییر کرده است.

از سال 2018، ترکیه به یکی از مقاصد اصلی ایرانیان برای سرمایه‌گذاری تبدیل شده است. به‌طوری‌که تعداد خانه‌های خریداری‌شده و شرکت‌های ثبت‌شده توسط ایرانیان، افزایش چشمگیری یافته است. ایرانیان در خرید خانه در ترکیه در سال‌های 2020 و 2021، رتبه اول را داشته‌اند. و براساس گزارش سالنامه مهاجرتی ایران ،روسیه و ایران بیشترین خریداران خانه در ترکیه بوده اند.صلواتی همچنین  تاکید می کند : اتفاقات پاییز امسال هم تاثیر د‌رخورتوجهی در مهاجرت خواهد داشت و نتیجه آن 9ماه تا یک‌سال دیگر، در بررسی‌ها مشخص خواهد شد.

براساس اطلاعات رصدخانه مهاجرتی ایران، در بررسی 20کشور جهان، بیشترین جمعیت مهاجران ایرانی مربوط به امارات‌متحده عربی با 454هزارنفر و کمترین مربوط به بلژیک با 13هزارنفر است. پس از امارات، کشورهای آمریکا (397هزار و 735نفر)، کانادا (213هزار و 160نفر)، آلمان (203هزار نفر)، ترکیه (154هزار و 965نفر)، بریتانیا (83هزار و 531نفر)، سوئد (81هزار نفر) و استرالیا (77هزار و 780نفر) است. بنا بر آخرین داده‌های موجود از منابع سازمان‌های بین‌المللی، جمعیت مهاجر ایرانی (متولد ایران) حدود دو‌میلیون‌نفر تخمین زده می‌شود. البته این آمار با آخرین آمار اعلامی دبیرخانه شورای‌عالی ایرانیان خارج از کشور که در سال2020 ارائه شده و جمعیت ایرانیان مهاجر را حدود چهارمیلیون‌نفر تخمین زده است، تفاوت چشمگیری دارد.در ادامه این گزارش آمده، بیشترین رشد صدور روادید شهروندی برای ایرانیان نسبت به سال قبل در استرالیا 67درصد و بیشترین رشد صدور روادید اقامت‌دایم و موقت در کانادا بوده است. به‌نظر می‌رسد، کاهش 54درصدی دریافت روادید‌موقت کاری و تحصیلی ایرانیان در آمریکا با مقاصدی مانند کانادا جایگزین شده که موجب رشد زیاد دریافت اقامت‌موقت توسط ایرانیان در این کشور شده است. از مهم‌ترین مقاصد اقامت‌موقت ایرانیان، آلمان و کاناداست و پس از آن مجموع دیگر کشورهای اروپایی قرار دارد.